Czasy teraźniejsze w języku angielskim – budowa i zastosowanie

Język angielski sam w sobie nie słynie ze skomplikowanej gramatyki. Takie zagadnienia jak budowa twierdzeń, przeczeń i pytań, mowa zależna, czy też odpowiednie stosowanie końcówek, nie stanowią raczej problemu nawet dla początkujących uczniów. Wyjątek stanowi tutaj kwestia czasów w języku angielskim, których jest łącznie aż 12. W języku polskim dla porównania, czasy mamy jedynie trzy. W tym artykule, drogi czytelniku, zagłębimy się w cztery czasy teraźniejsze – angielski Present Simple, Present Continuous, Present Perfect oraz Present Perfect Continuous, biorąc pod lupę aż 1/3 zestawienia czasów w angielskiej gramatyce.

Czasy teraźniejsze w angielskim – nie tak oczywista część gramatyki

Ogólnie przyjętą normą pośród języków europejskich jest to, że występujące w nich czasy odpowiadają swoją nazwą kwestii, której dotyczą. Przykładowo, że czasy teraźniejsze opisują teraźniejszość, a czasy przeszłe, przeszłość.

W języku angielskim sprawa nie jest taka prosta, ponieważ dwa z czterech czasów teraźniejszych mówią nam trochę o tym, co jest teraz, a trochę o tym, co było. Co więcej, pomimo że są to czasy present, czasowniki występują w nich w formie perfect, a więc w formie przeszłej. Mowa tu o opisanych poniżej czasach present perfect i present perfect continuous. Na całe szczęście, połowiczny charakter tych czasów jest jedną z nielicznych wariacji obecnych w angielskiej gramatyce.

Czasy teraźniejsze – angielski Present simple

Omówienie brytyjskich czasów najlepiej jest rozpocząć od czasu present simple, znanego jako czas teraźniejszy prosty. O ile schemat konstrukcji w present simple rzeczywiście jest prosty, to ilość utrudnień mu towarzyszących nieco komplikuje nam sprawę. 

Czasu present simple używamy, kiedy mówimy o rzeczach lub czynnościach, które powtarzają się regularnie, są ogólnie prawdziwe, lub mają miejsce w nieokreślonym czasie. Nie dotyczy to rzeczy dziejących się w nieokreślonym czasie w przeszłości. Do tego użyjemy czasu past simple. Warto również wspomnieć, że present simple nie używa się do mówienia o trwających procesach. Nie powiemy „rainforests slowly disappear” (Lasy deszczowe powoli znikają.), lecz „rainforests are slowly disappearing”, w czasie present continuous.

Budowa czasu present simple

Na początku zdania twierdzącego występuje osoba. Po niej stawiamy czasownik w podstawowej formie (bezokolicznik), a następnie piszemy resztę. Schemat zawsze wygląda tak samo, niezależnie od osoby (Osoba + czasownik + reszta). Jednak kiedy piszemy w trzeciej osobie liczby pojedynczej (he/she/it), do czasownika dodajemy końcówkę -s lub -es w niektórych przypadkach, kiedy brzmienie tego wymaga.

Przy budowie zdań przeczących, wzór jest ten sam, chociaż wkrada nam się do niego operator don’t (Osoba + don’t + czasownik + reszta). W trzeciej osobie liczby pojedynczej dodajemy do operatora końcówkę -es, więc wychodzi nam „doesn’t” (Osoba + doesn’t + czasownik + reszta).

Kiedy tworzymy pytania, konstrukcja sentencji ulega inwersji, czyli zamienieniu miejscami podmiotu i czasownika. Przykładowo, po zmianie „He works out every weekend” na pytanie, wyjdzie nam „Does he work out every weekend?”. Odbywa się to z dodaniem operatora „do” lub „does” na początku. Schemat takiego pytania wygląda więc następująco: (Do/Does + osoba + czasownik + reszta).

Aby uprościć zagwozdkę z operatorami, rozpiszmy je: Do + not = Don’t, Do + s = Does, Do + s + not = Doesn’t.

W przypadku czasownika „to be”, operator „do” nie występuje wcale. W związku z tym, sentencje układamy bez niego. Tak samo sytuacja ma się w przypadku czasowników modalnych. W tym przypadku jednak, czasownik, którym jest „być”, odmieniamy przez osoby. Przykładowe twierdzenie będzie więc miało formę: „I am happy.”. Przeczenie stanowić będzie „I am not happy.”, zaś pytaniem będzie „Are you happy?”.

Chcesz nauczyć
się angielskiego?

Czas teraźniejszy w angielskim sprawia Ci trudności? Jesteś w odpowiednim miejscu! Umów się na darmową lekcję próbną, a nasi lektorzy w prosty sposób przekażą Ci wiedzę na ten temat! Chcesz się zapisać?

TAK, CHCĘ!

Czasy teraźniejsze – angielski Present continuous

Present continuous używamy, gdy chcemy przekazać, że dana rzecz ma miejsce w chwili mówienia. Jest to czas ciągły. W związku z tym, będziemy nim mówić o czynnościach rozpoczętych w przeszłości, które dopiero się zakończą. Czas ten stosujemy też do czynności tymczasowych oraz stanów nietrwałych. Z tego powodu przykładowo, wszystko co dotyczy z założenia trwałych uczuć, wyrażane jest w trwałym i stabilnym present simple, nie zaś w present continuous.

Budowa czasu present continuous

W przypadku tego czasu, forma czasownika ulega zmianie, gdyż potrzeba nam teraz czasownika z końcówką -ing. Rezygnujemy więc z czasownika w formie podstawowej. Dodatkowo, aby wszystko w present continuous było poprawnie, potrzebujemy czasownika posiłkowego odmienionego przez osobę. Wszystko to brzmi skomplikowanie, jednak w praktyce, zdania w tym czasie są schematyczne i przez to łatwe w budowie.

Za przykładowe zdanie twierdzące niech posłuży nam „I am cleaning my room.”. (Osoba + to be + czasownik z -ing + reszta). Odmiana czasownika posiłkowego „to be” zależy oczywiście od osoby.

Kiedy zaprzeczamy, operator nie jest nam potrzebny. Dostawiamy tylko „not” i wszystko ma perfekcyjny sens. „I am not cleaning my room.” brzmi i wygląda po prostu dobrze.

Pytania w present continuous tworzymy również w użyciem inwersji. Tak więc poprawne zapytanie się kogoś o to, czy czyści teraz swój pokój będzie brzmieć: „Are you cleaning your room?”.

Czasy teraźniejsze – angielski Present perfect simple

Skoro present simple i continuous mamy już opanowany, przyszedł czas na czasy perfect. W tym momencie zaczyna się też kontrowersja, gdyż czasy te nie są do końca teraźniejsze. Stanowią one mieszankę czasów teraźniejszych i czasów przeszłych. Czas present perfect simple nazywany jest bowiem czasem teraźniejszym dokonanym.

Czasu present perfect simple używamy w przypadku rzeczy, które:

• Rozpoczęły się w przeszłości i trwają / są aktualne do teraz (I haven’t seen Max since friday.);
• Są jednorazowymi doświadczeniami z przeszłości (I have been to France in 2002.);
• Mają istotne znaczenie w momencie mówienia (Yes teacher, I have done my homework.); 
• Dzieją się w niezakończonym okresie (He has read three books this week.).

Jak widzimy na powyższych przykładach, czas present perfect używamy w sytuacjach niejednoznacznych gramatycznie, w których nie mógłby się sprawdzić ani czas past, a czas present. 

Budowa czasu present perfect simple

Present perfect simple buduje się za pomocą czasownika posiłkowego „have” lub „has” (dla III osoby l. poj.), oraz III formy czasownika, a więc past participle. Twierdzenia buduje się w następujący sposób: (Osoba + have/has + czasownik w III formie + reszta).

Aby poprawnie zaprzeczyć, musimy tylko dodać proste not do have lub has. W takiej sytuacji, całość będzie wyglądać tak: (Osoba + haven’t/hasn’t + czasownik w III formie + reszta).

Zaś jeśli chcemy zadać pytanie, zastosujemy inwersję i wyjdzie nam: (Have/Has + osoba + czasownik w III formie + reszta).

III forma czasownika będzie od nas wymagać znajomości czasowników nieregularnych. Naukę ich warto jest zaplanować na wczesną fazę nauki języka, gdyż potrzebne będą w wielu różnych sytuacjach.

Czasy teraźniejsze – angielski Present perfect continuous

Zestaw czterech czasów teraźniejszych zamyka nam present perfect continuous, a więc ciągła wersja present perfect. W tym przypadku, aby zrozumieć do czego używa się omawianego czasu, musimy zmieszać ze sobą sposób użycia present continuous i present perfect. Wychodzą nam z tego reguły mówiące, że present perfect continuous używamy kiedy:

• Rozpoczęto czynność w przeszłości, ale ta wciąż trwa/jeszcze się nie zakończyła (Mike has been working for three hours yet.);
• Czynność rozpoczęła się w przeszłości i zakończyła się niedawno (Mike has been swimming for two hours, now we are going to restaurant.);

Present perfect continuous nie stosuje się w wielu różnorodnych przypadkach, tak jak to ma miejsce w przypadku present perfect. Wystarczy zapamiętać, że czasu tego używamy do opisywania czynności ciągłych, które rozpoczęły się w przeszłości i się nie zakończyły lub zakończyły się bardzo niedawno. Prawdziwy problem w przypadku tego czasu może stanowić jego budowa. Co prawda jest ona analogiczna do present perfect, ale w tym przypadku nie możemy zapominać o obowiązkowym stosowaniu słówka „been”.

Budowa czasu present perfect continuous

W konstrukcji twierdzenia działamy według schematu: (Osoba + has/have + been + czasownik z -ing + reszta). Za przykład niech posłuży nam „My son has been cleaning his room for two hours.”

Kiedy zaprzeczamy, tradycyjnie już dodajemy „not” do have lub has. W ten sposób otrzymamy wyrażenie „My son hasn’t been cleaning his room for two hours.”

Pytając się za to, po raz kolejny zastosujemy inwersję. Za jej pomocą, przekształcone wyrażenie przyjmie formę „Has my son been cleaning his room for two hours?”.

Czasy teraźniejsze w języku angielskim – angielskie czasy w użyciu na co dzień

Język angielski jest wyjątkowo luźny i elastyczny

W tym artykule udało nam się dokonać dogłębnej analizy zastosowania i konstrukcji wszystkich angielskich czasów teraźniejszych. Konieczne jest jednak zaznaczenie przy tym, że język angielski ze swojej natury jest podatny na zmiany, przekręcenia i uproszczenia. W związku z tym, niech nikogo w przyszłości nie zdziwi sytuacja, kiedy w rozmowie z rodowitym Anglikiem zostanie z jego strony popełniony oczywisty błąd gramatyczny. W mowie potocznej takie sytuacje to codzienność. Pełna poprawność ma znaczenie jedynie w sytuacjach oficjalnych, i to z tego powodu konieczne jest nauczenie się reguł gramatycznych na pamięć.

Angielskie czasy teraźniejsze w mowie potocznej

Aby lepiej zobrazować jak wygląda gramatyka w potocznych rozmowach, wymieńmy kilka przykładów. Obecnie, coraz częściej rezygnuje się z dostawiania końcówki -s do czasowników w present simple. Idąc ulicą, częściej usłyszymy więc „He don’t want to come with us.”, niż „He doesn’t want…”. Również sztywne reguły stosowania dobrego czasu w odpowiednich sytuacjach ulegają zatarciu. Szczególnie jest to widoczne między czasami simple i continuous. Dla przeciętnego anglika nie ma różnicy, czy powiesz „I have slept for three hours.”, czy „I have been sleeping…”. Obydwie te formuły w praktyce znaczą prawie to samo i dlatego ludzie zwyczajnie nie widzą potrzeby rozróżniania jednej konstrukcji od drugiej.

Czasy teraźniejsze ANGIELSKI – Porównanie do czasów przyszłych i czasów przeszłych

W naszych przyszłych artykułach będziesz miał okazję poznać tajniki 4 czasów przeszłych i 4 pozostałych czasów przyszłych. Czasy teraźniejsze zazwyczaj sprawiają uczniom najwięcej problemów. Ponieważ reszta angielskiej gramatyki nie jest nawet porównywalnie trudna, stanowczo odradzamy Ci zniechęcanie się, drogi czytelniku! Zostań z nami na dłużej, a sam przekonasz się, jak prosta i przyjemna może być nauka obcego języka.

A gdybyś potrzebował przećwiczyć dzisiejsze zagadnienia, podsyłamy Ci bogaty zestaw ćwiczeń na angielskie czasy teraźniejsze, który na pewno pomoże usystematyzować zdobytą wiedzę. Powodzenia!