Czasy w języku francuskim – odmiana francuskich czasowników w czasie przeszłym, przyszłym i teraźniejszym 

Czasy gramatyczne to jeden z najważniejszych elementów, jakie poznajemy podczas nauki języka. Jest to także element, który przyprawia początkujących uczniów o ból głowy jeszcze częściej niż wymowa. Dotyczy to również osób rozpoczynających naukę języka francuskiego. Mimo że francuskie czasy wydają się trudne do opanowania, ich nauka może przebiec w szybki i przyjemny sposób. Jeśli chcesz poznać czasy francuskie i nauczyć się ich stosowania, przeczytaj poniższy artykuł.

Czas teraźniejszy – le présent

Najbardziej podstawowym czasem francuskim jest czas teraźniejszy, czyli le présent. Tak jak w języku polskim, używamy go do mówienia o tym, co się dzieje w danym momencie oraz do opowiadania o rzeczach, które mają miejsce regularnie.

Aby stworzyć zdanie w présent, musimy odciąć dwie ostatnie litery bezokolicznika, a następnie dodać odpowiednią końcówkę.

Końcówki dla pierwszej grupy (czasowników zakończonych na -er) wyglądają w ten sposób:

Uwaga! W języku francuskim występuje także niewielka ilość czasowników należących do drugiej grupy koniugacyjnej, czasowniki ze zmiennymi tematami oraz czasowniki nieregularne. Ponadto, także w grupie pierwszej występują dodatkowe zasady i wyjątki. Jeśli nie jesteś pewien jak odmienić dany czasownik, najlepiej sprawdzić to na przykład w tym konjugatorze. 

Czasy francuskie przeszłe (czas przeszły prosty, przeszły złożony i zaprzeszły)

Ważnym elementem gramatyki każdego języka są czasy przeszłe, które służą do wyrażania tego, co wydarzyło się w przeszłości. W języku francuskim istnieją aż trzy czasy odnoszące się do przeszłości, różniące się od siebie nie tylko formą gramatyczną, ale też zastosowaniem.

Le passé composé – czas przeszły złożony dokonany

Passé composé to czas przeszły dokonany. Jest on bardzo często używany przez Francuzów. Służy do opisywania rzeczy, które miały miejsce w przeszłości i już się zakończyły, albo rzeczy, które miały miejsce w przeszłości, ale których skutki wciąż są odczuwalne. Czasu tego użyjemy także za każdym razem, gdy będziemy podawać dokładne ramy czasowe dla jakiegoś wydarzenia. 

Czas passé composé tworzymy odmieniając czasownik avoir (mieć) i dodając participe passé, czyli imiesłów czasu przeszłego. Participe passé tworzymy odcinając końcówkę -er od podstawowej formy czasownika i dodając w jej miejsce końcówkę -é.

Na przykład:

• regarder (oglądać) – regardé
• parler (mówić) – parlé

Wiele czasowników ma nieregularną formę participe passé. Poniżej podajemy te najbardziej przydatne: 

• lire – lu (czytać)
• finir – fini (kończyć)
• prendre – pris (brać)
• apprendre – appris (uczyć się)
• écrire – écrit (pisać)
• faire – fait (robić)
• avoir – eu (mieć)
• être – été (być)

W dodatku, część czasowników nie tworzy formy participe passé z czasownikiem avoir, a z czasownikiem être. Są to czasowniki związane z przemieszczaniem się, które wymieniamy poniżej: 

• arriver – arrivé (przyjechać)
• partir – parti (wyjechać)
• entrer – entré (wejść)
• sortir – sorti (wyjść)
• monter – monté (wejść)
• descendre – descendu (zejść)
• tomber – tombé (przewrócić się, spaść)
• aller – allé (iść)
• naître – né (rodzić się)
• mourir – mort (umrzeć)
• passer – passé (przejść)
• retourner – retourné (wrócić)
• rentrer – rentré (wrócić)
• devenir – devenu (zostać, stać się)
• rester – resté (zostać, zatrzymać się)

Chcesz nauczyć
się francuskiego?

Naucz się czasów w języku francuskim pod okiem naszych lektorów i ćwicz je również w mowie! W naszej Szkole Na Czasie umówisz się na darmową lekcję próbną. Chcesz się zapisać?

TAK, CHCĘ!

L’mparfait – czas przeszły prosty niedokonany

Imparfait to czas przeszły, opisujący wydarzenia, które miały miejsce w przeszłości i jeszcze nie zostały zakończone oraz wydarzenia bez określonych ram czasowych. Czasu tego używamy także do opisów pogody, ludzi, czy miejsc.

L’imparfait tworzymy najpierw odmieniając czasownik w présent do pierwszej osoby liczby mnogiej (czyli do nous) a następnie odcinając końcówkę -ons i zastępując ją odpowiednią końcówką czasu imparfait.

Czas zaprzeszły – le plus-que-parfait

Plus-que-parfait to czas używany zazwyczaj w dłuższych wypowiedziach odnoszących się do przeszłości. Stosujemy go, gdy chcemy powiedzieć, że jakieś wydarzenie miało miejsce jeszcze wcześniej, niż inne wydarzenia, o których opowiadamy. Tego czasu możemy użyć na przykład w takim zdaniu:

Quand Marie s’est réveillée, sa famille avait déjà pris le petit-déjeuner. – Kiedy Marie się obudziła, jej rodzina zjadła już śniadanie.

Rodzina Marie zjadła śniadanie zanim dziewczynka się obudziła. Obie czynności miały miejsce w przeszłości, ale jedna z nich wydarzyła się wcześniej niż druga, dlatego w tym zdaniu użyjemy czasu zaprzeszłego.

Jeśli znasz już dwa pozostałe czasy służące do opowiadania o przeszłości, tworzenie czasu plus-que-parfait nie sprawi Ci większej trudności. Wystarczy, że w zdaniu w passé composé, zamienisz czasownik posiłkowy avoir lub être na ten sam czasownik w czasie imparfait i gotowe.  

Dodatkowe czasy francuskie literackie

W języku francuskim występują jeszcze dwa dodatkowe czasy przeszłe – le passé simple i le passé antérieur. Są one używane zamiast wcześniej już przez nas poznanych czasów przeszłych w różnych tekstach literackich, na przykład powieściach. Czasy te nie są stosowane w codziennej komunikacji i nie pojawiają się na egzaminach takich jak na przykład matura. Z tego powodu niezbyt często można o nich przeczytać w podręcznikach do francuskiego. Jeśli nie zamierzasz pisać książek po francusku, nie musisz się więc nimi za bardzo przejmować. Warto jednak wiedzieć o ich istnieniu, zwłaszcza jeśli jesteś na poziomie zaawansowanym. 

Francuskie czasy przyszłe (le futur proche, le futur simple i le futur antérieur)

W języku francuskim istnieją trzy główne czasy przyszłe. Przydają się, gdy mówimy o naszych planach i ambicjach na przyszłość.

Le futur proche

Le futur proche to czas bardzo często używany w języku potocznym. Używamy go do opowiadania o rzeczach, które planujemy na przyszłość i w stosunku do których istnieje duża szansa, że się spełnią.

Tworzenie tego czasu jest bardzo proste. Wystarczy odmienić czasownik aller (iść) i dodać do niego bezokolicznik.

Na przykład:

Demain, je vais travailler. – Jutro będę pracować.

Czas przyszły prosty – le futur simple

Kolejnym ważnym czasem jest le futur simple. Używamy go głównie do mówienia o trochę dalszej przyszłości i planach, które nie są do końca pewne. Jego tworzenie także nie powinno przysparzać większych trudności. Wystarczy dodać do bezokolicznika właściwe dla tego czasu końcówki.

Istnieje też kilka wyjątków, czyli czasowników, których odmian trzeba się nauczyć. Najważniejsze z nich podajemy tutaj:

• aller (iść) – j’irai
• avoir (mieć) – j’aurai
• être (być) – je serai
• faire (robić) – je ferai
• pouvoir (móc) – je pourrai
• savoir (znać) – je saurai
• voir (widzieć) – je verrai 
• devoir (musieć) – je devrai 

Le futur antérieur

Ostatnim francuskim czasem przyszłym jest le futur antérieur. Jest to czas, którego używamy, gdy opowiadamy o czynności wykonanej i skończonej przed inną czynnością, mającą miejsce w przyszłości. Możemy go użyć na przykład w takim zdaniu:

Quand tu auras fini les devoirs, tu pourras aller au cinéma. – Kiedy zrobisz zadania domowe, będziesz mógł pójść do kina.

W zdaniu tym mówimy o jednej czynności, która musi się skończyć w przyszłości, żeby mogła zostać wykonana inna czynność. Z tego powodu do opisania pierwszej z nich użyjemy czasu przyszłego uprzedniego.

W utworzeniu zdania w tym czasie pomoże znajomość le passé composé. Wystarczy odmienić czasownik posiłkowy être albo avoir w czasie futur antérieur i gotowe. 

Le passé récent i inne przydatne konstrukcje

W języku francuskim istnieją jeszcze trzy różne formy, nazywane konstrukcjami czasopodobnymi, które czasem też są zaliczane w poczet francuskich czasów. Są to: venir de (czas le passé récent), être en train de (czas le présent continue) i être sur le point de. Warto je znać, dlatego że są dość proste i dzięki nim bez wysiłku wzbogacisz swoją wypowiedź w języku francuskim. 

Le passé récent  

Tej konstrukcji używamy do opowiadania o rzeczach, które miały miejsce w niedawnej przeszłości. Jego użycie polega na odmienieniu konstrukcji venir de. Na przykład:

Je viens de rentrer à la maison. – Właśnie wróciłem do domu.

Le présent continue

Jest to konstrukcja, której użyjemy by opowiedzieć o czymś co robimy dokładnie teraz. Na polski można ją przetłumaczyć jako być w trakcie robienia czegoś. Na przykład:

Tu es en train de lire un livre. – Jesteś w trakcie czytania książki.

Konstrukcja être sur le point de

Ostatnia konstrukcja pozwala na wyrażanie planów dotyczących bardzo bliskiej przyszłości. Posługujemy się nią, by mówić o rzeczach które zamierzamy zrobić dosłownie za chwilę.

Je suis sur le point de manger. – Zaraz będę jeść.

Ile jest czasów w języku francuskim? – wszystkie sposoby odmiany francuskich czasowników 

Jeśli policzysz wszystkie czasy francuskie, o których była mowa w tym artykule możesz dojść do wniosku, że w języku francuskim istnieje 12 czasów. Czy jest to prawda? Niestety nie do końca. Specjaliści od języka francuskiego nie są zgodni co do tego, ile czasów tak naprawdę istnieje w języku Moliera. Zazwyczaj wyróżnia się ich 8: présent, passé composé, imparfait, plus-que-parfait, passé simple, passé antérieur, futur simple i futur antérieur, albo 10, dodając jeszcze futur proche i passé récent. Présent continue i konstrukcja être sur le point de za samodzielne czasy uznawane są dużo rzadziej. Z drugiej strony w francuskim występują też tryby Subjonctif i Conditionnel, które też odmieniają się przez czasy. Z tego powodu lista możliwych form czasownika jest jeszcze dłuższa niż mogłoby się wydawać.

Nie warto się jednak tym przejmować! Aby porozumiewać się w języku francuskim wystarczą trzy podstawowe czasy, a nawet osoby na wyższych poziomach znajomości języka raczej nie będą zbyt często posługiwać się czasami literackimi. Do opanowania niezbędnych nam form czasownika wystarczy zaś praktyka i częste powtórki.

Podsumowanie – tabela czasów w języku francuskim

Mam nadzieję, że ten artykuł pomógł Ci w poznaniu francuskich czasów, a także przekonał Cię, że czasy francuskie wcale nie są aż tak straszne. Na koniec zestawiliśmy je w tabeli, aby pomóc Ci zauważyć podobieństwa i różnice pomiędzy poszczególnymi czasami. A jeśli wciąż odczuwasz lekki niedosyt i chciałbyś poznać jeszcze więcej informacji na temat francuskiej gramatyki, zapraszamy Cię do rozpoczęcia nauki w naszej szkole językowej. Do zobaczenia!