DER DIE DAS – Wszystko o rodzajnikach niemieckich

Rodzajniki w języku niemieckim to dla nas (Polaków) coś zupełnie nowego – w języku polskim ich przecież nie używamy! Dlaczego w Niemczech (i nie tylko) się je stosuje i dlaczego bez ich znajomości ani rusz? W niniejszym artykule pragniemy przyjrzeć się głębiej tej intrygującej kategorii językowej, jaką są rodzajniki niemieckie (der die das). Dowiemy się, jak istotną rolę odgrywają w strukturze zdania oraz w jaki sposób wpływają na odmianę rzeczowników i cały kontekst zdania.

Co to są niemieckie rodzajniki?

Rodzajnik jest używany do wskazania płci rzeczowników – możemy je nazwać „towarzyszami”. Zawsze „towarzyszą” one rzeczownikowi i zawsze występują przed nim. 

Dlaczego czasem tak trudno zrozumieć nam istotę rodzajników i często je pomijamy lub o nich zapominamy? W języku polskim od razu wiadoma jest płeć – rzeczownik sam w sobie ją wskazuje tym sposobem:

• rodzajem żeńskim określamy większość wyrazów kończących się na samogłoskę „a” (np. kobieta – die Frau)
• rodzajem nijakim określamy większość wyrazów kończących się na samogłoski „e” albo „o” (np. dziecko – das Kind)
• rodzajem męskim natomiast określamy większość wyrazów kończących się na spółgłoskę (np. człowiek – der Mensch) 

A jak to wygląda w niemieckim? Najwyraźniej któryś z pra-Niemców zdecydował, że właśnie dodatkowy krótki wyraz będzie decydował o rodzaju rzeczownika i występował zawsze z nim w komplecie. 🙂

Chcesz nauczyć się niemieckich rodzajników?

Nauka rodzajników niemieckich to bardzo ważny etap nauki tego języka. Jeżeli potrzebujesz pomocy lub chcesz sprawdzić czy potrafisz zastosować je w praktyce, to zapraszamy na lekcje niemieckiego w naszej szkole. Pierwsza jest gratis! Chcesz z niej skorzystać?

TAK, CHCĘ!

Jakie są rodzajniki w języku niemieckim?

W języku niemieckim występują trzy rodzaje rodzajników: określone, nieokreślone i rodzajnik zerowy. Określają one rodzaje w niemieckim: męski, żeński i nijaki, a także liczbę mnogą. 

Rodzajnik określony i nieokreślony:

Rodzajnik zerowy:

Oznacza tak naprawdę brak rodzajnika przed rzeczownikiem. Tę zasadę stosujemy m.in. przy: imionach i nazwiskach, nazwach materiałów, zawodach, narodowościach, krajach i krainach geograficznych, liczebnikach głównych. (Das Kleid ist aus Baumwolle – Sukienka jest z bawełny.)

Der – rodzaj męski, Die – rodzaj żeński, Das – rodzaj nijaki – czy to takie oczywiste? 

Otóż nie! Aby jednak ułatwić sprawę, poniżej przedstawiamy kilka faktów i ciekawostek na temat rodzajników:

1. Nie warto przypisywać rodzaju rzeczownika z języka polskiego do języka niemieckiego. Jest to częsty błąd osób obcojęzycznych. Rzeczowników należy się po prostu nauczyć wraz z rodzajnikami, nie licząc na podobieństwa w obu językach. Przykład: der Löffel – łyżka w niemieckim jest rodzaju męskiego.
2. Płeć gramatyczna niekoniecznie odpowiada rzeczywistej płci. Przykładem jest das Mädchen – czyli dziewczyna, ale o rodzajniku nijakim „das”.
3. Czasami istnieją nawet dwa różne możliwe rodzajniki dla rzeczownika. Przykład: „wydarzenie” –der Event albo das Event.
4. Rodzajnik czasem nadaje różnych znaczeń wyrazom. Na przykład słowo „Leiter” ma dwa zupełnie różne znaczenia, a także dwa różne rodzajniki: der Leiter – kabel, przewodnik oraz die Leiter – drabina.
5. Rzeczowniki złożone – o rodzajnikach takich wyrazów decyduje ostatni wyraz. Przykład: das Frühstück (śniadanie) + die Pause (przerwa) = die Frühstückspause (przerwa śniadaniowa).

Rodzajnik nieokreślony i określony w języku niemieckim

Rodzajniki niemieckie nieokreślone 

Rodzajniki nieokreślone (ein, eine, ein) pozwalają na wyrażenie pewnej niepewności lub ogólności w odniesieniu do rzeczy, osób lub przedmiotów. Stosuje się je zazwyczaj, kiedy:

• mówimy o czymś po raz pierwszy, bez konkretów
• mówimy o czymś, co nie jest bliżej określone
• po wyrażeniu es gibt (jest)

Przykład I: Ich möchte ein Eis essen. – Chcę zjeść loda.

Wyjaśnienie: Nie chodzi o konkretnego loda, czy wybrany smak – po prostu informujesz o fakcie.

Przykład II: Es gibt 7 Milliarden Menschen auf der Welt. – Jest 7 miliardów ludzi na świecie.

Rodzajniki niemieckie określone 

Rodzajniki określone w niemieckim, czyli „der”, „die”, „das” (oraz „die” w liczbie mnogiej), używane są, aby wskazać na konkretną osobę, przedmiot lub grupę rzeczy, które są znane rozmówcy, jak i słuchającemu. Stosuje się je kiedy mówimy o czymś:

• bliżej określonym, konkretnym
• jedynym na świecie, np. die Sonne – słońce
• wspomnianym wcześniej

Przykład: Der Lehrer steht an der Tafel. – Nauczyciel stoi przy tablicy. 

Wyjaśnienie: Masz na myśli konkretnego nauczyciela, a nie dowolnego.

Chcesz skorzystać z pomocy lektora?

Nasi lektorzy z chęcią pomogą Ci w zrozumieniu tego i wielu innych zagadnień. Zapisz się na lekcję próbną i zobacz jak miła i przyjemna może być nauka języka niemieckiego. Chcesz się umówić?

Przykłady rodzajników nieokreślonych i określonych w języku niemieckim

Aby jeszcze dogłębniej wytłumaczyć różnicę między tymi rodzajami rodzajników, przedstawiamy krótkie dialogi:

Dialog I

– Ich sehe eine Frau. Kennst du sie? – Widzę kobietę. Znasz ją?

– Ja, naturlich. Die Frau heißt Anke und kommt aus Deutschland. – Tak, oczywiście. Ta kobieta nazywa się Anke i pochodzi z Niemiec.

Dialog II

– Hallo Martin. Hast du schon Pläne für die Ferien? – Cześć Martin. Masz już plany na wakacje?

– Ja, wir machen im Sommer eine Reise. Die Reise wird mindestens zwei Wochen dauern. – Tak, w lato wybieramy się w podróż. Podróż będzie trwała co najmniej dwa tygodnie.

Jak pewnie zauważasz, w pierwszym zdaniu podane są cel lub osoba bliżej nieokreślone. Dopiero w drugim zdaniu pojawiają się konkretne informacje.

Zasady rozpoznawania rodzajników w języku niemieckim?

Jeśli nie wiesz lub nie możesz sobie przypomnieć, jakiego rodzaju jest dany rzeczownik, spieszymy z pomocą! Nie ma konkretnej metody na rozpoznawanie wszystkich rodzajników. Jest jednak kilka „małych pomocników”, które dadzą Ci pewność co do rodzaju rzeczy, przedmiotu czy osoby. Oto one:

DER

Rzeczownik jest rodzaju męskiego, gdy kończy się na: -smus, -ig, -ling, -or, -er. 

Ponadto ten rodzaj posiadają m.in: 

• Osoby i zawody męskie 
• Pory roku, pory dnia, miesiące, dni tygodnia po niemiecku
• Kierunki świata 
• Pogoda
• Marki samochodów 

DIE

Rzeczownik jest rodzaju żeńskiego, gdy kończy się na: ung, -schaft, -keit, -tät, -ik, -heit, -ion,-ei, -age, -ur, -anz, -enz, -ade. 

Ponadto ten rodzaj posiadają m.in: 

• Żeńskie nazwy zawodów (z końcówką -in):
• większość nazw owoców, kwiatów i drzew
• liczby niemiecki
• nazwy samolotów
• marki motocykli

DAS

Rzeczownik jest rodzaju nijakiego, gdy kończy się na: -chen, -um, -ma, -lein, -ment, -tum.

Ponadto ten rodzaj posiadają m.in: 

• kolory
• metale
• pierwiastki chemiczne
• rzeczowniki odczasownikowe i odprzymiotnikowe

Chcesz uczyć się gramatyki i słownictwa online?

Nauka niemieckiego to ekscytująca przygoda. Dzięki zajęciom online może być ona jeszcze przyjemniejsza! Skorzystaj z doświadczenia naszych lektorów i naucz się przydatnego słownictwa oraz ważnych zagadnień gramatycznych takich jak rodzajniki niemieckie. Chcesz zobaczyć jak wyglądają lekcje w naszej szkole?

Poznaj odmianę niemieckich rodzajników przez przypadki – tabela rodzajników niemieckich

Jak już wiemy, istnieją trzy główne rodzajniki w niemieckim: der, die das. Ich znajomość jest kluczowa do następnego ważnego elementu niemieckiej gramatyki: odmiany przez przypadki. No właśnie – jak to wygląda w tym języku?

W polskim przez przypadki odmieniamy rzeczownik: mama, mamie, z mamą. Natomiast nasz wspomniany pra-Niemiec zostawił go w spokoju i zdecydował o odmianie właśnie rodzajnika. 🙂 W pojedynczych okolicznościach rzeczownik dostaje jeszcze dodatkową końcówkę. To tyle! Całe szczęście w niemieckim istnieją tylko cztery przypadki! Poniżej przedstawiamy tabelę odmiany rodzajnika (Tabela der die das):

Tak naprawdę dzięki rodzajnikom możemy używać zdań w odpowiednim kontekście. Jak to działa? Pokażmy to na tym przykładzie:

Nominativ: Das Haus ist groß. – Dom jest duży.

Genitiv: Die Farbe des Hauses gefällt mir. – Kolor domu podoba mi się.

Dativ: Ich gebe dem Haus einen neuen Anstrich. – Odmaluję dom nową warstwą farby. (Dosłownie: Dam domowi nową warstwę farby).

Akkusativ: Ich sehe das Haus von hier aus. – Widzę stąd dom. 

Przypadki w języku niemieckim wcale nie muszą być trudne. Pamiętaj, z odpowiednią pomocą opanowanie ich stanie się dla Ciebie łatwiejsze niż myślisz! Tutaj znajdziesz dobry kurs niemieckiego online.

Może do gustu przypadnie Ci skrócona forma „Der die das tabelki”? Zapisz ją sobie na później, na pewno będzie potrzebna przy rozwiązywaniu zadań. 🙂

Pobierz

Rzeczowniki – jakiego rodzajnika użyć?

To zależy od kontekstu zdania i tego, co chcemy przekazać. Układając zdania, warto zadawać sobie w głowie krótkie pytania przypadków.

Przykład: Widzę (kogo? co?) psa. Jest to pytanie biernika (Akkusativ) więc trzeba użyć właśnie tego przypadku. Szybko zmieniamy der/ein Hund na einen Hund: Ich sehe einen Hund. 

Pomocne okażą się również przyimki, które łączą się z określonymi przypadkami:

• Dativ: aus (z), bei (przy, obok), mit (z), nach (po), seit (od, jako określenie czasu), von (od), zu (do)
• Akkusativ: ohne (bez), für (dla), durch (przez), gegen (przeciw, około), um (o), bis (do)

Z czasem, jakiego rodzajnika użyć, podpowie Ci intuicja – zaufaj!

Wyszukiwarka rodzajników niemieckich

Jeśli wahasz, jaki rodzajnik wybrać, nie wstydź się skorzystać ze słownika lub wyszukiwarki rodzajników! Polecamy szczególnie dwa internetowe słowniki:

• Pons
• Depl

Jak sprawdzić rodzajnik niemiecki? Nic prostszego! Wpisz interesujące Cię słowo, a zaraz obok zobaczysz jego rodzajnik. To przecież jego nieodłączna część!

Rodzajniki niemieckie – Podsumowanie

W tym artykule dostrzegliśmy, że rodzajniki są kluczowym elementem niemieckiej gramatyki, który wpływa na strukturę zdań, komunikację i zrozumienie języka. Aby Twoja nauka niemieckiego była efektywna, ucz się rzeczowników od razu z rodzajnikiem. Przyswajaj sprawniej wiedzę w tym temacie dzięki fiszkom, kolorowym tabelom (ich też trzeba się nauczyć 🙂) czy mapom myśli lub skojarzeń. W miarę praktyki i zrozumienia kontekstu, staniesz się coraz bardziej zręczny w wykorzystywaniu rodzajników do wyrażania swoich myśli w precyzyjny i spójny sposób.